De Raaklijngroep
(boven) Jaak Fontier, Fernand Traen, Renaat Ramon en Fernand Bonneure
(onder) Jan Vandamme, Gilbert Swimberghe en Jan Vanderhoeven
Nog tot eind januari moet iedereen, met een vleugje belangstelling voor moderne kunst in Brugge, een bezoekje brengen in De Bond, de nog te weinig bekende kunsthalle in Buiten Smedenvest. Een boeiende tentoonstelling toont de amper bekende geschiedenis van de Brugse Raaklijngroep, een cultureel forum uit de periode 1956-1963.
Aanleiding?
Curator Michel Dewilde: ‘Volgend jaar herdenken we dat het precies 50 jaar geleden is dat de Brugse Raaklijngroep, een prominente groep schrijvers & kunstenaars, ermee ophield. Het werd tijd dat we daar aandacht aan besteden, want een mooi palmares.’
‘We hebben voor deze tentoonstelling heel wat documentair materiaal samengebracht: het (zeer kritische) oprichtingsmanifest, brieven uit privéverzamelingen, affiches, krantenartikels, bouwplannen van deelnemende architecten, (prehistorische) BRT-beelden over Raaklijnevenementen, boeken van de auteurs Paul Dewispelaere en Jan Vanderhoeven…. Maar, toegegeven, we missen nog veel stukken.’
‘ Terugblikkend stel je vast dat de Raaklijngroep hier activiteiten presteerde van nationaal belang, en dat zonder middelen en in een slaperig stadje. Tussen 1956 en einddatum 1963 organiseerden ze 52 activiteiten en evenementen. Dat waren overwegend poëzieavonden, concerten met experimentele muziek, tentoonstellingen over moderne kunstenaars als Victor Servranckx en Luc Peire. Het was natuurlijk ook een select clubje dat vaak hoogdravende teksten produceerde’ (de tentoonstelling opent met een krasse tekst op de muur uit het Raaklijnmanifest waarin een forse waarschuwing weerklinkt: ‘Vanuit deze overtuiging richt Raaklijn zijn werking tegen hen die door hun optreden de normale verspreiding van de eigentijdse kunst in de weg staan’.)
‘Opvallend is ook dat een gelijkaardig verhaal in Gent toen wel heeft geleid tot het SMAK en Jan Hoet, en hier in Brugge niet. Alhoewel, een van de leidende figuren van toen, Fernand Traen, heeft later als Schepen van Cultuur, de Triënnales georganiseerd, een uitvloeisel van de Raaklijnideeën. Een andere deelnemer, Jaak Fontier, onderscheidde zich later als kunstcriticus. Uiteindelijk is de groep opgehouden doordat elk ervan aan een professionele carrière heeft gewerkt. De meesten ervan hebben intens meegewerkt om deze tentoonstelling mogelijk te maken. Voorts hebben wij zes van de nog zeven levende Raaklijners geïnterviewd en deze beelden worden volgend jaar tot een film verwerkt. Deze tentoonstelling is het eerste deel van een drieluik. Na deze tentoonstelling volgt de film waarna wij, althans dat hopen wij, met andere partners als de Musea, dit thema in een veel ruimere Vlaamse context kunnen plaatsen.’
Jaak Fontier is de archivaris van de Raaklijngroep en heeft er heel wat over gepubliceerd. Blijkt dat er toen al heel wat perskritiek geuit werd op het scherpe, modernistische karakter van de groep. De discussie over modernistisch versus traditioneel bouwen verliep zeer levendig als een strijd tussen ‘les anciens’ en ‘les modernes’. Tentoonstelling met abstract werk van Gilbert Swimberghe en Luc Peire zetten kwaad bloed. Anderzijds was het toch wel groot nieuws dat de groep op de nationale televisie zendtijd kreeg, was men hier niet gewoon. De laatste activiteiten vonden plaats in 1963 en op 30 augustus besloot het cultureel forum ermee op te houden. Een interessante tentoonstelling. (LF)
Raaklijnen, De Bond, Buiten Smedenvest 1. Tot 28 januari. Elke dag open van 13 u. tot 18 u. maar niet op dinsdag.
Exit Magazine 