Exit Magazine

Ik geef het toe: ik ben ergens opgelucht dat dit jaar erop zit. Dat we de deur mogen dichttrekken van wat we dachten een ander en beter jaar te zijn. Voor ik begin, wil ik je zeggen dat ik het liefst mijn armen om je heen sla en zo laat weten dat ik dit jaar vooral de zachtheid en nabijheid heb gemist. Maar ik hou me nog een beetje in. Als het zorgpersoneel zich ondanks alles staande weet te houden, moet ik dat ook wel kunnen en doen.

In deze brief wil ik nog één gedachte over het virus delen. De besmettelijkheid herinnert ons eraan hoe hard wij als mensen eigenlijk met elkaar verbonden zijn. Voor het indammen van een hardnekkig virus is dat nefast, dat hoef ik jou natuurlijk niet te vertellen. Maar in tijden van eindeloze schermtijd zouden we dat haast vergeten. Als ik er zo een tijdje naar kijk, biedt me dat, hoe bizar ook, een vorm van schrale troost.

Want waar een hart een ander hart raakt, hoe kortstondig en onverwachts ook, wordt troost gezaaid. Misschien wil ik je dat alvast voor het nieuwe jaar wensen: mensen die voor jou troost blijven zaaien.

Het is een moeilijk te geloven paradox, maar 2021 werd voor mij ook het jaar van mijn grote kinderdroom waarmaken. Begin maart dook mijn debuutverhalenbundel ‘Het water vangen’ de wijde wereld in. Een wereld die op dat moment nog op slot was. Ik mocht niet vieren hoe ontzettend trots ik was op dit boek waar ik drie jaar lang dagelijks ben mee bezig geweest.

Maar ik wil het niet alleen over mij hebben, ik wil het vooral over ons hebben. Wij oefenen ons ondertussen al meer dan een jaar op dat stretchen van onze geest, ons werk, onze vriendschappen, onze familietradities, onze doorzetting, ons verlangen. Wat ik wil zeggen: jij bent je uiterste best blijven doen om het hoofd te bieden aan zoveel onzekerheid. Ik wil je een schouderklopje geven. Ik wil je zeggen hoe ontzettend ik je hiervoor bewonder.

2021 gaf ons misschien niet wat we gehoopt hadden. Ik zou het voor je tussen haakjes kunnen zetten, het liefst zet ik al het nare van 2021 voor je tussen haakjes. Het liefst doe ik je een zakje haakjes cadeau voor het nieuwe jaar, just in case.

Ik weet niet hoe gelukkig jij in 2021 bent geweest. Geluk vind ik vaak zo ingewikkeld en ook bijzonder lastig om te meten. Daarom spreek ik liever over dankbaarheid. Dankbaarheid laat zich opsommen in lijstjes. Ik ben dankbaar voor jou, lieve lezer, dat ik je hier in deze woorden mag ontmoeten. Ik ben dankbaar voor: de ochtendzon, koffiegeuren in het appartement, de glimlach van een kind, hoe ik in Brugge blijf thuiskomen, de aanrakingen van regen.

Ik wens toe dat we collectief in de vuurlinie gaan liggen in dit nieuwe jaar. Dat we daar strijden voor menselijkheid, voor grote en kleine dromen, voor gelijkheid en gelijke kansen, voor zachtheid, eerlijkheid en voor solidariteit. Ik wens ons de verbinding toe. Dat onze harten elkaar blijven vinden, hoe afgesneden we soms van elkaar lijken te zijn.

Misschien dacht je dat moed niet voor jou was weggelegd. Maar soms is moed niets anders, dan blijven doorgaan, omdat er geen andere keuze is, dag per dag, en soms ook gewoon stap per stap. 2021 heeft jou dat alvast gegeven Dat we het jaar gehaald hebben, bewijst hoe moedig wij allemaal zijn. Als we iets mogen vieren in dit nieuwe jaar, dan is het wel onszelf. Hoera, we hebben een deur achter ons dichtgetrokken en onmiddellijk een nieuwe geopend.

Alle liefs voor nu

Lies Gallez

Expo en boek belichten Brugge als bakermat van de moderne loterij

Zes cijfers kunnen een mensenleven grondig veranderen. Zeker als ze in de juiste vorm in balletjesvorm uit een loterijtrommel rollen. In het Brugse Stadsarchief bevinden zich de stadsrekeningen van 1441-1442 met een paragraaf waarin ‘een loterij’ voor het eerst vermeld wordt. Brugge mag zich dus als de bakermat beschouwen van de moderne loterijen wereldwijd zoals we ze nu kennen. Een boek, een VR-wandeling en een expo schetsen die 580-jarige geschiedenis.

In het jaar 1441 nam men in Brugge een nooit gezien initiatief waarvan ze niet konden vermoeden dat het de fundering zou leggen van wat we 580 jaar later wereldwijd kennen als ‘een loterij’. ‘Notulen in de Brugse jaarrekening van 1441 tonen aan dat er enkele trekkingen plaatsvonden die alle basiselementen van de huidige moderne Loterij in zich droegen. Namelijk: vele deelnemers die met hun bijdrage gemeenschappelijke noden hielpen financieren en die meespeelden omdat er meerdere interessante prijzen te winnen vielen die volgens een vooraf opgesteld lotenplan waren vastgelegd. De trekking gebeurde in het openbaar in een feestelijke setting en in volledige transparantie. En bovendien de naam ‘Loterij’ droeg’, zegt algemeen bestuurder van de Nationale Loterij Jannie Haek.

Brugge was in die tijd een zeer bloeiende metropool, maar een fikse boete opgelegd door Filips de Goede, Hertog van Bourgondië, en de kosten die gepaard gingen met de veelvuldige opstanden, zorgden ervoor dat er alternatieve manieren moesten worden gevonden om nuttige zaken voor de gemeenschap te financieren zonder daarbij extra belastingen te moeten heffen. Net als vandaag was dat in de middeleeuwen geen populaire maatregel. Het geniale plan om een loterij met diverse prijzen te organiseren en zo vrijwillige bijdragen te verzamelen en met de opbrengsten collectieve noden te bekostigen, bleek een schot in de roos.

Dag en nacht

‘Het was een soort ‘crowdfunding’ avant la lettre die ervoor zorgde dat voorzieningen die de hele gemeenschap ten goede kwamen, konden worden bekostigd. Er werd een waar volksfeest aan gekoppeld met een podium aan de voet van het Brugse Belfort. De trekkingen konden dagen en nachten duren omdat er, door het grote succes, heel veel mensen aan deelnamen en alle namen van de deelnemers werden ook getrokken en voorgelezen‘, zegt Jannie Haek.

De naam ‘Lotinghe’ die toen gegeven werd aan het gebeuren, kende vanaf dat moment een diaspora om zich over de hele wereld te verspreiden. Vandaar dat loterijen over de hele wereld een vorm van het woord in zich dragen.

Expo, wandeling en boek

In het stadsarchief (Burg 11) loopt er tot 27 februari 2022 een tentoonstelling waarbij men de reis kan afleggen die de loterij heeft doorlopen van 1441 tot vandaag. Het paradepaardje van deze expo staat in het midden van het Stadsarchief: een grote cilinder waarin men instapt in  een virtual reality-film die de allereerste loterij ter wereld tot leven brengt. Daarnaast zijn er unieke stukken te bekijken uit de collectie van de Nationale Loterij, Musea Brugge en het stadsarchief Brugge. Het pronkstuk zijn de stadsrekeningen van 1441-1442 met een paragraaf waarin ‘een loterij’ voor het eerst voorkomt.

Wie liever van de buitenlucht wil genieten, kan het Brugge van vroeger en nu ontdekken aan de hand van stadswandelingen met virtual reality-beleving. Er zijn drie lussen uitgestippeld doorheen de stad met verschillende lengtes. Op enkele historische Brugse sites kan men letterlijk tijdreizen met behulp van ter plaatse geïnstalleerde VR-kijkers.

Ten slotte schetst het boek ‘Te Brugge ende eldere’ het verhaal van de geschiedenis van de loterij in Brugge en ver daarbuiten. Auteurs zijn onder meer prof. Dr Jan Dumolyn (hoofddocent Middeleeuwse Geschiedenis UGent) en prof. Jeroen Puttevils (professor Middeleeuwse Geschiedenis UAntwerpen). (RD)