Hij was zestien, maar in zijn boekentas zaten er antiquarische boeken. Zijn voorkeur ging naar ‘hoe ouder hoe beter’. Gestart in een pand hoek Prinsenhof werd hij in geen tijd de belangrijkste boeken- en kunstverzamelaar van deze stad. Jaarlijks organiseren ze drie veilingen met een keur aan boeken en beeldende kunst. Van De Wiele is 70 en laat de zaak stilaan in handen van dochter Nathalie. ‘Een boek is waardevol als er vraag naar is.’
EXit: Wat was er eerst: de boekenwurm of de boekenverzamelaar?
Marc Van de Wiele: ‘In mijn geval beide, denk ik, maar de verzamelwoede speelde mij al parten vanaf mijn zestiende. Tijdens mijn schooljaren zat ik al met antiquarische boeken in mijn boekentas. Mijn voorkeur ging toen al naar ‘hoe ouder hoe beter’. Het was een natte droom om ooit eens een incunabel (boeken gedrukt voor 1501) te vinden.’
‘We zijn gestart in een gedeeld pand in het Prinsenhof (het andere deel was een postzegelzaak) en zijn daar gebleven tot in 1980. Daarna verhuisden we naar de Sint-Salvatorkoorstraat en uiteindelijk in 1992 naar het Sint-Salvatorkerkhof. In 1985 hadden we ook al een pand gekocht in de Jakobinessenstraat. In 2003 zijn we dan gestart met veilingen in Groeninge. Die zaten toen al goed in de lift en werden alsmaar belangrijker. Daar hebben wij op ingespeeld. Op de achtergrond speelde het mislopen van twee belangrijke bibliotheken. We voelden toen aan dat we moesten differentiëren.’
EXit: Wie leerde u de stiel?
Van de Wiele: ‘Niet van thuis uit in elk geval. Ik heb veel geleerd bij Nederlandse collega’s. Veel Belgische antiquaren kwamen uit Brussel en waren volledig Franstalig. Nederlandstalig was uitzondering.’
EXit: Wat was uw eerste grote ‘slag’?
Van de Wiele: ‘Dat was de private en grote bibliotheek van het Maerlantmuseum in Damme, die ik na een goede tip vrij snel heb kunnen verwerven. De eigenaar, een flinke tachtiger, had die boekenoogst in koffers op zolder bewaard en had er niks mee aangevangen. Dat was min of meer het begin.’
‘In de beginjaren ging ik vaak naar Parijs. De Fransen hadden toen nog steeds een soort dégoût aan de Duitsers, ze wilden er amper zaken mee doen. Je vond er nochtans mooie geïllustreerde boeken, vaak in gotische stijl, maar die vielen bij hen niet in de smaak. Ik kon die dus vrij goedkoop kopen en terug verkopen. De Fransen hadden die boeken ook, maar ze wilden geen ingekleurde versies. Ingekleurd vonden zij een beetje verknoeid.’
EXit: Vandaag is Van de Wiele een familiezaak?
Van de Wiele: ‘Ik ben al vijftig jaar bezig met antiquarische boeken, maar vandaag is de zaak deels in handen van (dochter) Nathalie. Zij verzorgt de redactie van de veilingcatalogussen. Ze studeerde talen en specialiseerde zich in handschriften en boeken. Haar man, Frederick Moyaert, zit mee in de zaak en legt zich toe op de uitgave van boeken.’ (LF. Zijn jongste uitgave is ‘Boeken uit Brugge’, studies over Brugse boekengeschiedenis.)
EXit: Van de Wiele staat ook voor een aantal succesvolle uitgaven van boeken.
Van de Wiele: ‘Vandaag is de uitgave van boeken beperkt tot vier en dat is nog net leefbaar. De grote successen dateren al van een tijdje terug. Dé topper was indertijd ‘Humor in de kerk’ van pastoor Geldhof uit Meetkerke. Uitgeverij Lannoo stuurde hem wandelen (later tot hun grote spijt), maar bij ons haalde dit moppenboekje een oplage van 40.000 exemplaren. Een beetje vergelijkbaar was ‘De ogen van de panda’ van wijlen professor Etienne Vermeersch, toen vaak verplichte lectuur aan de universiteit en garant voor een mooie oplage.’
‘Echt succesvol waren natuurlijk de boeken zoals ‘Het Brugge van toen’ (1980), ‘Een eeuw Brugge en andere foto’s van toen-boekjes van Jaak Rau. Veel Bruggelingen herkenden zich nog in die oude foto’s die Rau met zijn feilloos oog wist op te snorren. Later heeft hij zijn collectie met ruim 50.000 foto’s aan het Stadsarchief en de Beeldbank geschonken. Jaak heeft voorkomen dat veel oude foto’s van instellingen zijn verloren gegaan.’
EXit: Vaste stek bij jullie zijn de veilingen.
Van de Wiele: ‘Dat zijn er drie per jaar. Vandaag doen we, naast de boeken, nu ook volop schilderijen uit particuliere verzamelingen. Veel kunstenaars waren of zijn ook boekenillustratoren, zoals Paul Snoek of Hugo Claus. Er zijn ook de lokale kunstenaars die zeer in trek zijn zoals Jules Fonteyne of Edgard Tytgat en Frans Masereel. Hedendaagse kunst doen wij minder.’
EXit: Hoe zeker zijn jullie over de echtheid van het aangebodene?
Van de Wiele: ‘Voor wat de echtheid van de boeken betreft rekenen wij op onze eigen expertise. Voor schilderijen ligt dat iets moeilijker. Die zijn soms moeilijk traceerbaar. In dat geval gaan wij vlug experts raadplegen. We spelen altijd op safe. Bovendien werken wij in de cataloog met haakjes bij de beschrijving van de werken. Dat betekent dat we ze okay vinden, maar dat we geen garantie kunnen geven. Die werken zijn meestal niet gesigneerd.’
‘Waardevol? Een boek is waardevol als er vraag naar is, er moet een verzamelaar interesse tonen. De waarde kan meebepaald worden door de aanwezigheid van illustraties, door de lederen band, door de herkomst. Het is soms een complex verhaal. Veel facetten zijn van belang.’ (LF)
Exit Magazine 