Exit Magazine

Historici houden ervan: catastrofale tijden doorheen de geschiedenis. Als één periode daarin excelleert, dan die zoals magistraal beschreven door Barbara Tuchman in haar wereldwijde bestseller ‘De waanzinnige veertiende eeuw’. De Brugse historicus Joren Vermeersch, bekend van NV-A, woordvoerder Theo Francken en Doorbraak-columnist, pikte er de cruciale datum 1349 uit en vertelt uitvoerig ‘Hoe de Zwarte Dood Vlaanderen en Europa veranderde’. Die verandering staat buiten kijf. Vermeersch noemt deze cruciale periode ‘één van de grootste rampen uit onze geschiedenis’.

Die andere Brugse historicus, professor Jan Dumolyn, prijst inleidend het boek als ‘bijzonder leesbaar en interessant omdat het heel wat inkijk geeft en heel wat facetten van het Graafschap Vlaanderen.’ Zo verneem je als lezer over het dagelijkse leven van de gewone (werk)mens, de stedelijke politiek en de wereld van de ambachten.‘1349’ opent zijn verhaal met een merkwaardige stelling: ‘In feite was de grote pestepidemie één van de eerste tekenen van wat wij vandaag de globalisering noemen. ‘

Hoe universeel en wijdverspreid de pest ook toesloeg in dat vervloekte jaar 1349, toch kiest Vermeersch geregeld voor lokaal geïnspireerde verhalen. Zo lezen we dat Bruggeling Wouter de Priester in een vlaag van verdriet (wegens de hoge tol van deze ziekte) zijn huizen wegschonk aan de armentafel van de Sint-Salvatorsparochie.

Leerzaam zijn ook de zondebokverhalen. Weten we vandaag vrij accuraat welke weg de pest heeft afgelegd (vanuit Azië) om Europa en onze contreien te bereiken, toch vond men de oorzaak steevast bij de Joden. Joren Vermeersch: ‘Hun afwijkende gebruiken, taal, godsdienst en neiging tot zelfsegregatie bracht de Joden in het vizier van de wanhopige Europese bevolking.’

De titel van het boek, spitst zich toe op het cruciale jaartal 1349, maar toch onderzoekt de auteur ‘hoe het Vlaanderen verging in het grote Europese verhaal’. En dat bleek geen sinecure, want veel bronnen over de pest overleefden de ramp niet of verborgen hun geheim. Het boek eindigt positief denkend met ‘En toch slaagden onze voorouders er in om na het leed de handen terug aan de ploeg te slaan’. Vermeersch noemt dat ‘een geruststellende en inspirerende gedachte.’

Het boek is beslist een stevige aanwinst voor de eindeloze lijst Bruggeboeken. En voor wie houdt van geschiedenis, want zoals de Russische dichteres Anna Achmatova ooit dichtte: ‘Ik lees geschiedenis, ik oefen mijn bescheidenheid.’ (LF)

1349, Hoe de Zwarte Dood Vlaanderen en Europa veranderde, Joren Vermeersch, uitg. Vrijdag