Exit Magazine

De 3 curatoren van Haute Lecture

‘Haute Lecture is genieten van topstukken’

Nog tot 3 juni loopt in het Groeningemuseum de expositie Haute Lecture. De tentoonstelling stalt diverse teksten en illustraties van middeleeuws Brugge uit die nog nooit eerder zijn getoond. In de expo staan de drukker Colard Mansion en zijn zin voor innovatie centraal. Mansion was dan ook verantwoordelijk voor een verpletterend oeuvre. Zijn naam roept een wereld op van luxehandschriften en fraaie incunabelen (‘wiegedrukken’) wat meteen de titel van de tentoonstelling verklaart: Haute Lecture.

Onze kennis over Colard Mansion is (was?) beperkt. Hij is waarschijnlijk afkomstig uit Frankrijk en arriveert rond 1457 in Brugge. Waar hij gewoond heeft, weet niemand. Zijn werkterrein daarentegen is wel bekend. Bij de oude Sint-Donaaskerk huurt hij een winkel waar hij vermoedelijk zijn boekdrukatelier inricht. In de vroegere Eekhoutabdij (het huidige Groeningedomein) ontspant hij zich.

Mansion was zeer vertrouwd met het Bourgondisch hof. Zo levert hij luxemanuscripten aan onder andere Filips De Goede, hertog van Bourgondië en graaf van Vlaanderen. In 1484 ontvlucht Mansion de Breydelstad. Op dat moment woedt er in Vlaanderen een burgeroorlog en is er geen toekomst meer voor de boekdrukkunst in Brugge. Waar hij sindsdien verbleef en waar hij is gestorven, weet men niet.

Traditie en innovatie

‘Het verhaal van Colart Mansion is een verhaal van traditie en innovatie,’ zegt curator Evelien de Wilde. ‘In zijn zoektocht naar schaalvergroting is hij een van de eersten in de Nederlanden die overschakelt van handgeschreven manuscripten naar de vernieuwende boekdrukkunst.’ Hij werkt daarbij nauw samen met de Engelse drukker William Caxton, die in Brugge een drukkerij opricht. Mansion drukt uitsluitend in de Franse volkstaal. Deze zet getuigt van zijn zin voor zaken. Naast deze trendsetting is er vaak nog sprake van interactie tussen gedrukte teksten en met goud afgewerkte handgemaakte illustraties.

De tentoonstelling omvat enkele primeurs zoals het allereerste gedrukte boek in Vlaanderen uit 1473. Verder bezit de expo het allereerste gedrukte boek in Brugge. Dat was een initiatief van Caxton, maar is gedrukt door Mansion. Dit is ook Mansions eerste gedrukte boek.

Voorts toont Haute Lecture een van de eerste boeken die met gravures is geïllustreerd. Gravures zijn afbeeldingen die in een metalen plaat worden gesneden om vervolgens veelvuldig te drukken. Van een van Mansions belangrijkste uitgaven, de Boccaccio, zijn in het museum diverse edities uitgestald. Deze negen Boccaccio-gravures zijn ook bewaard als losse illustraties. De curators van Haute Lecture zijn erin geslaagd om de reeks van negen prenten te verzamelen uit diverse collecties van Parijs, Berlijn en Londen en voor de eerste keer te herenigen.

Prominente figuren

Haute Lecture stelt ook objecten tentoon die behoorden tot prominente historische figuren zoals koning van Engeland Hendrik VII en Eduard IV, Margaretha van York en van de Brugse Filips De Goede en Lodewijk van Gruuthuse. Mansion verkocht eigenhandig werken aan Filips en Lodewijk.

Naast boeken omvat de tentoonstelling ook Vlaamse Primitieven en losse manuscripten zoals affiches en politieke pamfletten. ‘Die losse vellen bewaren minder goed omdat ze gemaakt zijn om weg te gooien’, vertelt curator Evelien Hauwaerts. ‘Boeken hebben een permanentere rol.’ Bovendien waren de boeken beschermd onder een met lederen bedekte houten kaft. (Friese Landuyt/ LF)

 Haute Lecture loopt tot 3 juni in het Groeningemusem (www.brugge.be/haute-lecture), voor Bruggelingen gratis toegang.