Exit Magazine

(Herwerkte versie)

Op 22 april is het in Vlaanderen opnieuw Erfgoeddag. In Brugge is deze ‘feestdag’ voor cultureel erfgoed verspreid over twee dagen. Tot voor kort was dit nog uniek, maar sinds dit jaar houdt ook Leuven een tweedaagse variant van Erfgoeddag. “We proberen zowel grote als kleine spelers in de kijker te zetten,” aldus Katrien Steelandt, coördinator van Erfgoed Brugge, “maar bovenal is Erfgoeddag een dag voor het publiek. Je kunt er op een verrassende manier kennismaken met ons cultureel erfgoed in al zijn vormen.”

Brugge biedt 84 activiteiten aan. Het infopunt van Erfgoeddag is het Rijksarchief waar een tiental activiteiten zullen doorgaan. Het thema van dit jaar is ‘Kiezen’. Dat thema wordt op Vlaams niveau bepaald en is er vooral gekomen naar aanleiding van het verkiezingsjaar 2018. “Bovendien moeten we met Erfgoed knokken om politieke aandacht te krijgen,” getuigt Steelandt. “In het verkiezingsjaar zal het lokale bestuur misschien ook extra aandacht schenken aan erfgoed. Niet alleen de Vlaamse, maar ook lokale middelen en politici zijn nodig om ons erfgoed te kunnen behouden.”

Een terugkerend spoor dit jaar is het verkiezingselement. Dat gaat zowel over politieke als sociale verkiezingen binnen verenigingen en bedrijven. “Die verkiezingen tonen we aan de hand van propagandadocumenten, affiches en verkiezingslijsten,” vertelt Steelandt. “Bruggeling Pol Martens bijvoorbeeld verzamelt affiches als hobby en zal bij het infopunt een selectie tonen van posters van gemeenteraadsverkiezingen. Hij heeft een rijke collectie aan pamfletten en heeft een groot netwerk rond zich die voor hem affiches verzamelt.”

Er zijn ook instellingen die zelf verkiezingen zullen organiseren op Erfgoeddag. Het Stadsarchief laat al zijn medewerkers een archiefstuk kiezen waarbij ze moeten vermelden waarom ze het gekozen hebben. Vervolgens kunnen bezoekers het populairste stuk uitkiezen.

Ook de 100 Brugse objecten keren terug. Dat zijn honderd voorwerpen die een verhaal vertellen over de geschiedenis van Brugge. “Bijvoorbeeld de Brugse schedel aan de Smedenpoort of de harturne van Maria van Bourgondië in de Onze-Lieve-Vrouwekerk,” zegt Steelandt. “Twee jaar en een half is er elke week een object verschenen via een blog en het Brugsch Handelsblad. Die zijn allemaal gebundeld op een site. Nu kunnen de mensen hun favoriete object kiezen en op Erfgoeddag zetten we de tien meest gekozen voorwerpen in de verf.”

‘Kiezen’ is een zeer breed thema, want naast het voor de hand liggend aspect verkiezingen, zijn er nog een aantal onverwachte activiteiten. “Zo zullen een aantal oude ambachten meedoen zoals de papierschepperij Moerman, maar ook Toope Hoeden, een dame die nog steeds hoeden maakt op traditionele wijze. Zij kiezen er nog steeds voor om geen moderne apparatuur te gebruiken.”

“Wat er ook nog op het programma staat, is kiezen voor je geloof,” vult de coördinator van Erfgoed Brugge aan. “Veel mensen weten het niet, maar we hebben in Brugge én een orthodoxe, én een protestantse, én een anglicaanse kerk, én een moskee … Er komt een nieuwe route ‘Kiezen voor Brugse levensbeschouwingen.’ In de protestantse gemeenschap kiest de gemeente de voorganger die de eredienst leidt, terwijl bij de katholieken het bisdom die kiest. Ook dat aspect van kiezen binnen het geloof willen we op Erfgoeddag aantonen.”

Verder wordt ook het spellenarchief van Vives in de verf gezet, want kiezen is nu eenmaal verliezen. De hogeschool heeft een collectie van 20.000 gezelschapsspelen en kreeg twee jaar geleden nog een schenking van achtduizend oude spelen die meer dan honderd en 150 jaar oud zijn. “Die collectie is uniek in heel Europa en is erfgoed op zichzelf,” vertelt Steelandt. “Spellenfabrieken nemen zelfs nog contact op met Vives om oude spelreglementen te raadplegen die zij niet meer in hun bezit hebben.”

Ten slotte is er nog een activiteit rond de vzw Joe English. Deze Brugse kunstschilder van Ierse afkomst besliste tijdens de Eerste Wereldoorlog om aan het front te vechten. Hij ontwierp ook de typische AVV-VVK-kruisjes voor de Vlaamse gesneuvelden. Vandaag leven er nog steeds familieleden van English in Brugge die zijn bezit bewaren. Op Erfgoeddag zal er in het Rijksarchief een kleine tentoonstelling lopen over de keuzes die hij heeft gemaakt om als kunstenaar toch te gaan vechten. English is niet gesneuveld, maar stierf in 1918 aan een blindedarmontsteking.

Sint Pieters, erfgoed van onderuit

“Samen met Vormingplus regio Brugge vzw hebben we de burgers van Sint-Pieters opgeroepen om erfgoed in hun deelgemeente te herwaarderen en een nieuw leven te geven,” vertelt Katrien Steelandt van Erfgoedcel Brugge. “Zij konden ideeën indienen die opkomen voor een bestaand stukje erfgoed.”

Uit deze oproep zijn er vier initiatieven ontstaan. Een eerste gaat over de oude pastorie naast de parochiekerk, waar de inwoners een ontmoetingscentrum willen oprichten. Een tweede idee wil met de laatste restanten van de verdwenen Vierendeelbrug een monument bouwen. Anderen willen dan weer de geschiedenis van het gesloopte station van Sint-Pieters doen herleven door de overgebleven wandelgangen met graffiti te bewerken. Een laatste idee wil een grote volkssportendag organiseren ter ere aan de verdwenen cafés in Sint-Pieters waar veel volksporten waren aan gekoppeld.

“Op Erfgoeddag moeten de activisten van de vier ideeën een actieplan klaar hebben om hun idee concreet te maken,” zegt Steelandt. “Op Erfgoeddag wordt dat gepresenteerd in een debat in het buurtcentrum De Dijk en in de oude pastorie. Daarna kunnen de inwoners van Sint-Pieters stemmen. Met het verkozen initiatief stappen we naar het college en vragen we de goedkeuring om er effectief mee aan de slag te gaan. Het is eens een andere aanpak, want de ideeën komen nu van onderuit.” (FRIESE LANDUYT)